De gebroeders Van Lymborch en hun oom Johan Maelwael

Kort intro: de naam van de broers

Tot voor kort werden de drie gebroeders Van Lymborch aangeduid als "Van Limburg". Na bestudering van zestien Nijmeegse archiefstukken uit de vroege 15e eeuw, de tijd waarin ze leefden, is de schrijfwijze in 2018 aangepast aan die uit hun eigen tijd. Lymborch is de in het huidige België gelegen stad waar hun voorouders vandaan kwamen.
De gebroeders kunnen voortaan met hun eigenlijke naam worden aangeduid.

Nog steeds wat onbekend in ons land

Veel van de dingen waar Nijmegen trots op is zijn ook bekend in Nederland. Denk aan de Romeinen, het Valkhof en het Kronenburgerpark, de Stevenskerk, de Waalbrug, de heldhaftige Waalcrossing tijdens Market Garden en (soms) N.E.C. Nijmegen.

In dit rijtje vergeten we ook in de stad zelf maar al te vaak Johan Maelwael (* 1365, Nijmegen, omdat hij lang in Frankrijk verbleef bekender als Jean Malouel) en de Gebroeders van Lymborch.

Hun werken behoren tot de grootste kunstschatten van de mensheid, bewaard en gekoesterd in o.a. het Louvre in Parijs en het Met in New York City.

Onder andere het oudste schilderij op doek ter wereld is van de hand van Van Maelwael.

De gebroeders van Lymborgh worden door internationale kunsthistorici geroemd om hun miniaturen als grondleggers van alle kunst die daarna kwam. En....  ze zijn (geboren en) getogen aan de Nijmeegse Burchtstraat, waar hun familie-atelier gevestigd was, zo rond 1380-1415.

Sinds augustus 2019 is dit allemaal te zien en te beleven in het naar hen vernoemde huis naast C&A in de Nijmeegse Burchtstraat. ^{Deze tekst, ietwat bewerkt, met dank aan Erik Jansen.}

Zoals gezegd: Johan, Paul, Herman en Jan zijn dan nog steeds wat onbekend in Nederland, verder zijn het .....

Wereldberoemde kunstenaars 

Drie broers Van Lymborch: Pol of Paul (*1375), Herman (*1380 - ca. 1416) en Jan (*ca. 1385) blijken  aan de wieg van de Nederlandse schilderkunst te staan. Dat deze wereldberoemde kunstenaars uit Nederland, laat staan uit Nijmegen afkomstig waren was tot voor kort niet bekend.

Ze werden hier in Nijmegen geboren en kregen hun opleiding van hun oom Johan Maelwael. Hun familie-atelier was aan het eind van de 14e, begin 15e eeuw aan de Burchtstraat gevestigd. Uit archiefstukken weten we precies wáár aan de Burchtstraat: op de hoek met Stockumstraat.

^{Maelwael is een bijzondere naam, misschien een bijnaam. Vroeger liep dat door elkaar. Het betekent: hij die mooi of goed (wael, wel) schildert (mael, Duits: Maler, schilder).}

De gebroeders Van Lymborch werden wereldberoemd met schitterende, levendige taferelen die soms gisteren getekend en geschilderd konden zijn.

Met alle bijna eenzijdige nadruk op de Gouden Eeuw zijn ze in Nederland niet zo bekend. Gelukkig heeft het Rijks onlangs wat meer belangstelling voor hun werk getoond.

Les Belles Heures du Duc de Berry, hun mooiste werk, werd tussen 1412 en 1416 gemaakt. Ze stierven alle drie, net als hun opdrachtgever, in 1416.

Bijna iedereen is wel op de één of andere manier geboeid door hun werk. Door de kracht, de kleuren, het levendige en gedetailleerde, het spirituele en mystieke maar ook het alledaagse, bijna moderne van Les Belles Heures du Duc du Berry en Les Très Riches Heures du Duc de Berry. Paul, Herman en Jan van Lymborch, zonen en leerlingen van de bekende kunstenaarsfamilie Waelmael uit Nijmegen, zijn er wereldberoemd mee geworden.

Over hun werk

Voordat de boekdrukkunst werd uitgevonden werden boeken met de hand geschreven, meestal door monniken. De beginletters van de teksten werden vaak versierd. Deze kunstwerkjes werden miniatuur genoemd. Miniaturen vormen het hoogtepunt van middeleeuwse kunst.

Van deze hoogtepunten was een getijdenboek  : Les Belles Heures du Duc du Berry het summum.

Sommige van de miniaturen uit dit boek behandelen scenes uit het dagelijkse leven. Ze geven een prachtig inzicht in het leven in deze tijd. De Duc de Berry stelde zeer hoge eisen aan onze Nederlandse miniaturisten. Dat zal zeker hebben bijgedragen aan hun prestatie:  dat ze het schitterendste middeleeuwse boek ter wereld hebben vervaardigd. Onze Nijmeegse broers verbazen ook nu de wereld met gedetailleerde, prachtig geschilderde en sprekende afbeeldingen. 

Het werk aan de Belles Heures werd afgerond in 1409. De Hertog van Berry gaf onmiddellijk opdracht voor een volgend getijdenboek dat nog grootser en ambitieuzer dan de Belles Heures moest worden. De Gebroeders van Lymborch hebben dit werk, de wereldberoemde Très Riches Heures, niet kunnen voltooien. Ze stierven evenals hun opdrachtgever aan de pest in Parijs in 1416.