De Lakenhal op de Grote Markt
Het routekaartje kun je op de eerste pagina van deze wandeling vinden.
(5) Achter het beeld van Mariken staat een rij pandjes uit de middeleeuwen. Ze zijn in de 16e eeuw (tussen 1542 en 1545) verbouwd door Claes die Waele uit Rhenen.
Hundisburg
Tot 1382 stond er hier op de uitgestrekte heuvel, de Hundisburg alleen de Stevenskerk waarvan de bouw in 1254 startte. Hij was toen nog lang niet zo groot als nu, maar maakte boven op de heuvel natuurlijk wel indruk.
Het economische leven speelde zich nog onderaan de heuvels, aan de Waal en in de Benedenstad af.
De eerste Nijmeegse Lakenhal (5)
Op de Hundisburg werd in 1382 de eerste lakenhal gebouwd, waardoor de kerk grotendeels aan het zicht werd onttrokken. Vanaf dat moment was de heuvel in tweeën verdeeld . De lakenhal was een langwerpig gebouw van twee verdiepingen, vermoedelijk met kantelen en een weergang met op de hoeken een erkertorentje. Op de noordelijke hoek (bij de Waag) is in 1946 zo'n erkertorentje teruggevonden.
Deze bouwvorm kwam wel vaker in Europa voor. De foto hiernaast (Frankfurt am Main) geeft een beeld van hoe onze lakenhal er (maar dan veel langer) kan hebben uitgezien.
De begane grond bestond uit afzonderlijke pandjes van gelijke breedte die aan handelaars en ambachtslieden werden verhuurd.
De eerste verdieping liep over de hele lengte door en vormde zo een enorme hal. Daarin werd het laken verhandeld (en vaak feest gevierd). Alleen in deze hal was, op de twee jaarmarkten na, lakenhandel toegestaan.
Verbouwing van de Lakenhal
In 1542 werd de lakenhal voor het eerst verbouwd. De hoektorentjes bleven daarbij in ieder geval gehandhaafd. De doorlopende hal op de eerste verdieping bleef gehandhaafd, net als de afzonderlijke ruimten op de begane grond.
Ontstaan van de afzonderlijke pandjes
In de loop van de tijd werden de ruimten van beneden naar boven toe doorgetrokken. Zo werd de hal op de eerste verdieping steeds verder opgedeeld en ontstonden er over de hele breedte afzonderlijke pandjes, het beeld dat je nu ook nog ziet. Veel van deze afzonderlijke pandjes bevatten, ook aan de buitenkant, nog fragmenten van de oude Lakenhal.
De gemeente stelde als voorwaarde dat de gevels links en rechts van de Kerkboog (de onderdoorgang) er hetzelfde moesten uitzien. Zo moesten de gevels aan de rechterkant van de doorgang een trapgevel hebben. De drie pandjes rechts van de Kerkboog hebben die nu ook nog. In de loop van de tijd werd het met deze eis minder nauw genomen.
Met zoveel verschillende pandjes kun je je moeilijk voorstellen dat dit vroeger één langgerekt gebouw is geweest.
Kerkboog
(6) In het begin was de Stevenskerk alleen via een kleine onderdoorgang in de Lakenhal te bereiken. In de 16e eeuw liep de lakenhandel terug en werden twee segmenten van de lakenhal gesloopt om de bestaande smalle doorgang te verbreden. De Kerkboog ontstond.
De topgevel boven de bogen werd In 1605 gebouwd, in 1607 werd er aan de achterkant een trap gebouwd als opgang naar de Chirurgijnskamer boven de poort.
Kijk voor je verder gaat eerst nog even omhoog, want de kerkboog heeft een mooie gevel met twee gevelstenen. Deze bovenbouw is in Renaissance-stijl opgetrokken en bestaat uit twee verdiepingen. Links boven de poort staat op de gevelsteen een Latijnse tekst die vertaald luidt:
Rechts een tekst uit Psalm 40:
Gelukkig is de mens die vertrouwt op zijn Heer.